برای مبتدیها اختلاف جنسیت تنها از روی آواز قابل تشخیص است. اگر قناری نر به اصطلاح (لال) نباشد جنسیتش از روی آواز قابل تشخیص است. صرف نظر از برخی استثناءها معمولا جثه نر از ماده بزرگتر بوده و رنگ دور چشمش جلای بیشتری دارد. در نرهای آماده جفت گیری (می تواند در آذر ماه باشد) پوست مخرج قدری کیس بر می دارد. ماده فاقد چنین علامتی بوده و یا تنها در انتهای مخرجش به میزان کم مشهود خواهد بود. در صورتی که در تشخیص از ماده مطمئن نیستید از فروشنده کمک بگیرید.

رولر(Harz roller) (Harzer Ederlroller ) :

قدیمی ترین و مشهورترین نژاد آوازه خوان است که ابتدا در تایرول بوجود آمد و سپس از آنجا به کوه های هارز برده شد و از قرن ۱۹ تا به حال در کشور آلمان تکامل یافته است. از آنجایی که این نژاد همواره بر اساس نوع خواندن به گزینی شده است امروزه توانایی خواندن نغمه های مختلف را دارد و بیشتر به رنگ های سبز و زرد دیده دیده میشود.چهار نوع آواز اصلی برای این نژاد شناخته شده است که عبارتند از : Hollow roli و Bass (صدای بم) و Flute (صدای زیر نی لبک مانند) و Hollow bell (صدای زنگ تو خالی). برخی از انواع قناری های رولر توانایی ایجاد صدای غل غل کردن آب و همچنین ایجاد صداهایی مانند جریان آب را نیز دارند. باید توجه داشت که این نژاد همواره با دهانی بسته آواز میخواند.

 واتر اسلگر (Water slager) (Water warbler) :

جزو قناریهای آوازه خوان طبقه بندی میشود. از نظر اهمیت در مرحله بعد از رولر قرار گرفته و در بلژیک پرورش داده میشود. از نظر شکل کلی بدن شبیه قناری رولر می باشد ولی کمی درشت تر از آن است. تفاوت اصلی بین این دو نژاد در طرز خواندنشان است که در نژاد واتر اسلگر با صدای هق هق یا بغض همراه میباشد و به نظر بلند و گوشخراش می آید. همانطور که گفته شد قناری رولر تنها ۴ نوع آواز اصلی دارد ولی قناری واتر اسلگر ۱۷ نوع آواز دارد که البته همه آنها در یک پرنده جمع نمی شود. این نژاد بر خلاف قناری رولر برای خواندن برخی آوازها دهانش را باز نگه می دارد. تنها رنگ موجود در این نژاد زرد روشن است و رنگ دیگری ندارد.

تیم برادو اسپانیایی(Spanish timbrado) :

این نژاد نیز جز قناریهای آواز خوان است و همانطور که از نامش بر می آید به کشور اسپانیا تعلق دارد. ظاهر آن شبیه قناری وحشی است و طولش به ۱۳ سانتی متر می رسد و فرم کلی بدن و سر او خیلی گرد و دوست داشتنی می باشد. آواز های متعدد می خواند که با سایر نژاد های آواز خوان قناری تفاوت دارد و صدایش مانند زنگ است.

آمریکایی(American) :

نژاد تازه ای به نام آمریکایی نیز وجود دارد که هنوز در ابتدای راه اصلاح نژاد است ولی دارای پر وبال رنگی بوده و صدایش نیز شبیه قناری رولر است.

قناری آواز خوان(موقوم):

آواز خواندن قناری نر امری طبیعی است که بوسیله آن با افراد اجتماع خود ارتباط برقرار می کند و این شایعه که آواز خواندن قناری در هنگام ناراحتی و افسرد گی پرنده با آواز خواندن در زمانهای دیگر متفاوت است نادرست میباشد زیرا پرنده افسرده آواز نمی خواند و هیچگاه آواز غمگین و حزن آلود سر نمیدهد ولی نوع آواز خواندن پرنده تحت تاثیر صدای محیط اطراف و همچنین آموزش می تواند تغییر یابد ,یعنی صداهای مختلف محیط در فراگیری و تند خوانی و کند خوانی و یا زیر خواندن و یا بم خواندن وحتی کشش صداها موثر است حتی می تواند لحن خواندن ( طنین یا آکوستیک ) را تغییر دهد .بیشتر این تغییرات اکتسابی هستند . یکی از معروفترین نژادها یی که جهت خواندن نگهداری و تربیت می شوند ,نژاد رولر آلمان است که تنها آواز خاصی را آموزش می بیند .نژادهای دیگری نیز وجود دارند که برای این کار آموزش می بینند وهر یک علاقمندان خاص خود را دارند ولی در ایران هیچ یک از این نژادها مورد پسند قرار نگرفته است .اساتید محترم به آواز خوانی گله ای و معمولی و بدون اصول (دهن رسمی )می گویند. این اساتید به پرورش و آموزش نوعی آواز بنام مو قوم مشغولند و زحمت بسیاری را برای تربیت یک قناری در طول یک سال متحمل می شوند ولی پرنده هایی را که جهت آموزش انتخاب می کنند دارای نژاد خاصی نیستند اما ترجیح می دهند قناری انتخاب شده دارای خصوصیات زیر باشد .

نژاد های رنگی (Color canarie)

رنگ طبیعی و اولیه قناری (همانند انواع وحشی آن) سبز بوده است. اولین رنگ بوجود آمده از قناری های سبز وحشی در قرن ۱۷ رنگ زرد می باشد که حتی امروزه نیز بسیاری از مردم قناری را با رنگ زردش می شناسند و این رنگ محبوبیت خاصی در نزد عوام دارد. بلافاصله بعد از آن با جفت کردن قناری های زرد و در اثر موتاسیون در سال ۱۶۶۷ قناری سفید نیز در آلمان تولید شد. قناری سفید آلمانی دارای ژن غالب سفیدی و نوع انگلیسی آن که از سال ۱۹۱۲ بوجود آمد دارای ژن مغلوب است. قناری قرمز- نارنجی از حدود سال ۱۹۲۰ و  با جفت کردن قناری با سهره سرخ بوجود آمده است. از سال ۱۹۵۰ رنگ کرم مات از امتزاج قناری نر قرمز-نارنجی با قناری ماده قرمز کم رنگ در کشور آلمان بوجود آمد. قناری مشکی نیز وجود دارد که کلیه شاهپر ها و پرهای دم او به رنگ قهوه ای تیره (متمایل به سیاه) بوده و فقط لبه های این پرها یک نوار باریک زرد متمایل به قهوه ای دارد. رنگ خاکستری تیره نیز از سال ۱۹۹۰ در کشور هلند بوجود آمده است. سایر رنگ های متفرقه نیز به تدریج بوجود آمده اند که از آن جمله میتوان از رنگ های سوخته و شتری و آهویی و لیمویی و پرتقالی و صورتی و زیتونی و آبی نام برد.

نژاد های با فرم بدنی خاص (type canaries)

لانکشایر(Lancashire) :

دارای جثه بزرگ بوده و طول آن به ۱۹ تا ۲۳ سانتی متر می رسد. ناحیه پشت سر آن صاف تر از نورویچی و یورکشایر است و دو نوع کاکل دار بدون کاکل دارد. تنها رنگ های خالص آن رنگ زرد و به ندرت سفید است. تصور می شود که برای اولین بار در ناحیه لانکشایر از نژاد هلندی بوجود آمده است و سر منشا سایر نژادهای درشت انگلیسی مثل یورکشایر می باشد.

یورکشایر (Yorkshire) :

جزء قناری های درشت می باشد و طو لش به ۱۷ الی ۱۹ سانتی متر می رسد برای اولین بار در سال ۱۸۷۰ از نژاد لانکشایر در انگلستان بلژیک و نروژ بوجود آمده است. سر آن گرد بوده و چشم ها در مرکز سر قرار داشته و پرهای بالای چشم حالت ابروی پهنی را ایجاد می کند. شانه های آن پهن و گرد است. از پشت سر تا انتهای دم در یک امتداد قرار می گیرد. پرهای آن کوتاه ابریشمی پر پشت و چسبیده به بدن است. این نژاد به خوبی جوجه هایش را پرورش می دهد و نیازی به قناری پرستار(حمال) ندارد ولی باید توجه داشت که به خاطر جثه درشتش باید قفس جفت گیری و لانه بزرگتری در اختیار او قرار داد. در تغذیه جوجه ها پرنده نر نسبت به پرنده ماده نقش مهمتری دارد و از اینرو می توان به پرنده ماده اجازه داد تا ۲الی۳ دوره تخمگذاری کند و مسئولیت ادامه پرورش جوجه ها را به جفت او واگذار کرد. اما باید در نظر داشت که به پرنده ماده ای که فقط یکسال دارد بیش از یک دوره اجازه تخمگذاری نداد.

نورویچی(Norwich) :

این نژاد متعلق به ناحیه نرویچ در شرق انگلستان بوده و جثه ای نسبتا درشت با طولی در حدود ۱۵تا۱۶ سانتی متر دارد ناحیه شانه ها سینه و پشت این پرنده گرد است و نوک آن کوتاه مستحکم مخروطی و دم او باریک و کوتاه می باشد. معمولا این پرنده با زاویه ۴۵ درجه نسبت به چوب زیر پایش می نشیند. پرهای بدن بلند بوده و اکثرا اطراف مخرج را میگیرد بدین جهت باید در زمان جفت گیری کوتاه شود. اصولا والدین خوبی نیستند و تخمهای آنها را زیر قناری دیگری(قناری رسمی )می گذارند جهت جفت گیری قفس آنهن باید حدود ۸۰تا۹۰ سانتی متر طول داشته باشد تا نتیجه بهتری به دست آید.

کاکلی(crest) :

از سال ۱۷۵۰ در انگلستان وجود داشته و بر روی سر او پرهایی به فرم چتری وجود دارد. البته نرویچ کاکل دار نیز وجود دارد که فرقش با این نژاد در اندازه و طول بدن است به طوری که نژاد کاکلی طول بدنش بلندتر از ۱۶ سانتی متر ولی نورویچ کوتاه تر از۱۶ سانتی متر است.

فری پاریسی(Parisian fril) :

این نژاد درشت ترین نوع قناری در حال حاضر می باشد که طولش به ۱۹الی۲۴ سانتی متر میرسد و در فرانسه بوجود آمده است ولی متاسقانه زمان و چگونگی ظهور این نژاد به درستی مشخص نیست اما به نظر می رسد که از قرن ۱۷ در پاریس وجود داشته است پرها به صورتجدای از بدن و به حالت سیخ شده می باشد و پاها با زاویه باز و تقریبا مستقیم قرار دارتد به علت جفت گیری های مداوم خویشاوندی عوارض نا بینائی در یک یا هر دو چشم و گاهی حالت ةب مروارید و به ندرت فلجی های مادر زادی در بین آنها دیده می شود. جهت پرورش جوجه ها به دو پرنده نر و ماده نیاز است و یا در غیر اینصورت از قناری پرستار(حمال) استفاده می شود. باید طول قفس آنها حداقل یک متر و ارتفاعش ۶۰سانتی متر باشد.

فری شمال هلند(Northern dutch frill) :

این نژاد در شمال فرانسه و هلند پا به عرصه وجود نهاده است. پرها با فاصله از بدن قرار می گیرند و جثه پرنده را بزرگتر نشان می دهند. دم او بلند و مستقیم می باشد و طول بدنش حدود ۱۷ تا ۱۸ سانتی متر است. حرکات او خیلی آهسته و با تعمق است. تفاوت آن با نژاد فری پاریسی در این است که نژاد اخیر دارای پرهای فری در ناحیه شکم می باشد ولی نژاد فری هلندی در ناحیه شکم پرهایی صاف دارد. پرهای ناحیه سر و گردن نیز صاف می باشند. بر خلاف سایر نژادهای فری قناری های این نژاد والدین خوبی هستند و جوجه هایشان را به خوبی پرورش می دهند. از این رو برای کسب مهارت افراد کم تجربه مناسب می باشند.

فری جنوب هلند(Southern dutch frill) :

برخی از صاحب نظران بر این عقیده اند که این نژاد از قناری فری پاریسی و قناری بلژیکی در حدود صد سال پیش بوجود آمده است. به هنگام ایستادن بر روی چوب پاها و پشت بدن به طور عمودی قرار گرفته و دم پرنده در امتداد پشت او بوده و به چوب زیر پایش می چسبد و سر و گردنش به طور افقی به طرف جلو قرار می گیرد و بدن به شکل عدد هفت لاتین (7) در می آید. به همین دلیل کوچکتر از نژاد فری شمال هلند به نظر می رسد ولی طول آن حدود ۱۶ الی ۱۷ سانتی متر است. گردن پرنده باریک و بلند و سر او کوچک و بیضی شکل است. این پرنده ها والدین خوبی نیستند و بهتر است بهتر است از قناری پرستار برای خوابیدن بر روی تخم ها و پرورش جوجه ها استفاده کرد.

فری سوئیسی(Swiss fill) :

از نظر ظاهری شبیه نژاد فنسی اسکاتلندی می باشد ولی طرز ایستادن کمانی شکلش شبیه نژاد جنوب هلندی است. حالت ایستادنش به طور خمیده است و پاهایش را عمود نگه می دارد. طول این قناری ۱۶ الی ۱۷ سانتی متر می باشد. سر پرنده کوچک و بیضی و گردن او باریک است.

فری میلانی(Milanese frill) :

این نژاد درشت فری با طولی برابر ۱۸ سانتی متر یا بیشتر در کشور ایتالیا به وجود آمده است. این پرنده به طور عمودی روی چوب می ایستد و سر و گردن و پشت و دمش همگی در یک راستا قرار می گیرند. کلیه پرهای بدن آن حالت فری دارند.

فری پادوآیی(Paduan fril) :

این نژاد فری نیز ایتالیایی بوده و در ناحیه پادوآ بوجود آمده و دو نوع کاکل دار و بدون کاکل دارد. به درشتی فری میلانی می باشد و طولش حداقل ۱۸ سانتی متر است ولی عمودتر می ایستد. تولید جوجه و پرورش این نژاد دشوار است و امتزاج بین نر و ماده کاکل دار باعث رسیدن ژن کشنده ای به جوجه ها میشود که آنها را از بین می برد. کاکل او تقریبا گرد بوده و روی چشم ها و منقار را میپوشاند.

 جیبر ایتالیایی(Gibber italicus) :

نژاد فری کوچکی است که طول بدنش ۱۴ الی ۱۵ سانتی متر است و از نظر شکل کلی مشابه با نژاد فری جنوب هلند می باشد. این پرنده به هنگام ایستادن بر روی چوب شبیه عدد هفت لاتین (7 )میایستد و دم پشت او در یک امتداد و عمود بر چوب زیر پایش می باشد. پاهای این پرنده عریان و سرش کوچک و به طرف جلو است. پنجه های پای این قناری مانند عقاب بر روی چوب قرار می گیرد و از هم باز می ماند. پرورش این نژاد نسبتا مشکل بوده و والدین خوبی نیستند. به همین علت معمولا برای خوابیدن بر روی تخم ها و پرورش جوجه ها از قناری پرستار استفاده می کنند.

جیبوس(Giboso) :

از نظر ظاهری بسیار شبیه نژاد جیبر می باشد. منشا نژاد جی بوس کشور اسپانیا است. جثه نژاد جیبوس نسبت به جیبر بزرگ تر است و زاویه بین سر و گردن با کل بدن در نژاد جی بوس کوچکتر از جیبر است.قناری نژاد جی بوس با زاویه ای حدود ۶۰ درجه یعنی سر و گردن به طرف پایین روی چوب قرار میگیرد.

ملادو(Melado) :

علاوه بر نژاد جی بوس اخیرا نژاد جدیدی به نام ملادو به علاقه مندان قناری معرفی شده که از نظر شکل ظاهری مشابه با نژاد جیبوس می باشد. ولی از آن بزرگتر بوده و طول کل بدن آن به حدود ۲۱ سانتی متر می رسد. بطوریکه طول دم و شکم و پشت آن حدود ۱۵ سانتی متر و سر و گردنش حدود ۶ سانتی متر است.

هوسوی ژاپنی(Japanese hoso) :

از حدود ۵۰ سال قبل در ژاپن معرفی شده است و از امتزاج نژاد بژیکی با فنسی اسکاتلندی بوجود آمده است. تقریبا در رده قناری های نژاد بلژیکی و مونیخی قرار دارد و بطور قائم می ایستد ولی اندازه بدن او کوچک و طولش در حدود ۱۱ الی ۱۲ سانتی متر است. فرم کلی بدن بسیار لاغر و کشیده و گردن او دارای خمیدگی جزئی می باشد که حالت نیم هلالی ایجاد می کند. سر او گرد نوکش کوتاه و مخروطی و دمش باریک بلند و در انتها دو شاخه است.

بلژیکی(Belgian) :

بیش از ۲۰۰ سال است که این نژاد وجود دارد. از مشخصات اختصاصی آن حالت قوزکردگی دائمی پرنده است که حتی به هنگام بالا گرفتن سر نیز مشاهده می شود. طول او بین ۱۵ تا ۱۷ ساتی متر است. کلا یک قناری قلمی و باریک است که امتداد دم و پشت او بر هم عمود می باشند. سینه او نه خیلی گود و فرورفته و خیلی برآمده و گرد است. سر تا حدی صاف و شبیه مار می باشد.

مونیخی(Munich) :

از سال ۱۸۷۰ در آلمان وجود داشته و دارای پرهای فری بوده است. در زمان جنگ جهانی دوم به فرانسه برده شد و نژاد فری پاریسی و نژاد بلژیکی از آن مشتق شده اند. این نژاد از نظر جثه جزو قناری های درشت می باشد و حداقل طولش ۱۶ سانتی متر است. سر او کوچک و گردن شانه و دور سینه اش باریک می باشد. بال های او طویل و چسبیده به بدن است پاها و دم او نیز باریک و بلند می باشد و دمش را همواره عمود نگه می دارد.

برنی(Bernese) :

حدود ۸۰ سال قبل این نژاد در شهر برن کشور سوئیس از قناری رولر مشتق شده است. از لحاظ جثه و شکل ظاهری بسیار شبیه نژاد یورکشایر می باشد ولی تفاوت او در ناحیه گردنش است که به مراتب از نژاد یورکشایر نازکتر است و سرش نیز به گردی او نمی باشد. در ضمن نژاد برنی برخلاف یورکشایر بالهایش را به طور کامل به هم نمی چسباند.

رازا اسپانولا(Raza espanola) :

منشا آن کشور اسپانیا است و از سال ۱۹۴۸ وجود داشته ولی در سال ۱۹۵۶ به جامعه بین المللی معرفی شد. جثه او کوچک بوده و طولش به ۱۱ سانتی متر می رسد. استخوان بندی پنجه پای این نژاد بسیار ظریف و کوچک بوده و به همین جهت برای علامتگذاری آنها باید از حلقه پای کوچک (با قطری در حدود ۷/۲ میلی متر) استفاده کرد.

لیزارد(Lizard) :

در واقع از نظر شکل ظاهری مشایه با قناری های رنگی معمولی است ولی وجه تمایز آن رنگ آمیزی پر و بالش است که مانند فلس های روی هم خوابیده می باشد. در واقع به علت تیره بودن وسط پرها و روشن بودن حاشیه هریک از آنها مانند فلس به نظر می رسند. منشا اولیه به وجود آمدن او به درستی معلوم نیست ولی تصور می شود که برای اولین بار در انگلیس پرورش یافته و از سال ۱۹۴۵ انجمن پرورش دهندگان این نژاد در انگلستان تاسیس شده است. این نژاد مستعد ابتلاء به بیماری اسهال میباشند و از این رو باید در مصرف سبزیجات و میوه های تازه حد اعتدال را در نظر گرفت و جهت جلوگیری از کمبود های احتمالی از مولتی ویتامین استفاده کرد.

اسکات فنسی(Scotch fancy) :

این نژاد مربوط به ناحی گلاسکو کشور اسکاتلند بوده و بیش از ۱۵۰ سال است که شناسایی شده است. از نظر شکل کلی شبیه نژاد بلژیکی می باشد ولی تفاوتش در این است که به جای ایجاد دو محور عمودی بین دم با بدن در این نژاد سه قسمت سر و پشت بدن و دم همانند یک کمان در امتداد هم قرار می گیرند و طول بدن به حدود ۱۸-۱۷ سانتی متر می رسد. سر پرنده کوچک و صاف و دارای پرها و نوک کوتاه می باشد. به علت جفت گیری های خویشاوندی زیاد ناراحتی های روده ای و ضعف عمومی در این نژاد رایج است که باید مورد توجه قرار گیرد.

بوردر فنسی(Border fancy) :

علت این نامگذاری بدین جهت است که این نژاد برای اولین بار در ناحیه مرزی بین انگلستان و اسکاتلند پرورش یافته است. از نظر ظاهری مشابه با قناری های رنگی بوده و طول آن حدود ۱۴ سانتی متر است.

فایف فنسی(Fife fancy) :

شبیه نژاد بوردر فنسی است و از سال ۱۹۵۷ بوجود آمده است ولی از نظر جثه کوچکتر بوده و طولش به ۱۱ سانتی متر می رسد.

کولومبوس فنسی(Columbus fancy) :

برای اولین بار در آمریکا از نژاد بوردر فنسی در سال ۱۹۲۴ بوجود آمده و دارای کاکل می باشد.

فنسی ایرلندی(Irish Fancy) :

ازنظر ظاهری شباهت زیادی به نژاد رولر دارد و خواننده بسیار توانایی است و فرم سر آن کمی گردتر و بالهایش به بدن چسبیده تر است. دارای رنگ های مختلف نیز می باشد.

نژادهای مخلوط

پس از تکثیر و پرورش قناری ها از نظر آواز و رنگ و فرم بدن پرورش نژاد های مخلوط مد نظر قرار گرفت. در صورت جفت شدن پرنده ای از خانواده فینچ با قناری آن را امتزاج دو نوع مختلف می نامند. در شرایط طبیعی انواع مختلف پرنده تقریبا هرگز با هم جفت نمی شوند. نحوه زندگی و رفتار آنان متفاوت بوده و علاوه بر آن از هم نوعان به میزان کافی موجود می باشد. برعکس در شرایط قفس امتزاج دو نوع مختلف به خاطر کمی امکانات کار نادری نیست. در صورتی که قناری ماده ای را همراه با فینچ سبز یا سحره در منزل داشته و دسترسی به نر هم نژاد نداشته باشید آنها جفت گیری کرده و بچه دار خواهند شد. در این صورت نژادی مخلوط از قناری و فینچ های وحشی بوجود خواهد آمد. اما اغلب نوزادان نطفه نداشته و قادر به تکثیر مجدد نیستند. از جمله پرندگانی که با قناری خویشاوندی نزدیک دارند سرینوس یاسسک میباشد. نرهای چنین دورگه هایی دارای نطفه هستند. این امر به خویشاوندی نزدیک دو پرنده مرتبط می شود. اغلب فناری را برای تصحیح آواز و رنگ با سحره (Carduelis) جفت می کنند. قناری را می توان با سحره سبز (cardeulis cholris ) با فلامه (Acanthis flammea) با کانابینا ( Acathis canna bina) با اریترینوس آفریقایی (Carpodactus erythrinus) و انواع آمریکایی فینچ جفت نمود. اما جفت کردن و عادت دادن چنین پرنده هایی زمان و حوصله بیشتری نسبت به دو قناری لازم دارد. پرندگان وحشی ترسو و خجالتی بوده و به سختی به شرایط زندگی در پاسیو یا قفس کوچک خو می گیرند. خوراک آنان بایستی مخصوص بوده و روی هم رفته نگهداریشان مشکل تر است. اغلب نر پرندگان وحشی خشن تر از قناری های نر بوده و ماده را آزار می دهند. با وجود این ترکیب نر پرنده وحشی با ماده قناری بهتر از عکس آن است. ماده پرندگان وحشی سخت گیر و مشکل بوده و اغلب آنچه برای لانه به آنها عرضه میشود برایشان مناسب نمی باشد. تعداد پرندگان وحشی نزدیک به قناری نسبتا زیاد است. نوع موزامبیک      (Serinus mozambicus) شباهت زیادی به قناری داشته و در آفریقای جنوبی به عنوان پرنده خانگی نگهداری می شود

اصطلاحات

آماده:

 به قناری نر مست و یا ماده مست آماده میگویند. 

بیقوش:

 قناری موقومی بوده با صدایی بلندو زیبا که بدلیل کج بودن گردنش به بیقوش معروف شده  بود (به کتاب پرندگان طلایه تالیف استاد ارجمند عباس شفیعی مراجعه شود).

پررو:

به قناری نری که در هر مکانی می آویزند بی محابا شروع به خواندن میکند پررو اطلاق می گردد .

 پرنرمه:

پرهای ریز و کوتاه اطراف سر و گردن پرنده است که در زمان تولکی از بدن پرنده جدا میشود. 

پس رفتن:

 در حین نزدیک شدن به دوران تولید مثل اگر پرنده در حال آماده شدن در همان حالت بماند و به بلوغ نرسد و یا پرنده آماده ناگهان شروع به پرریزی نماید و تا سال آینده بدون تولید بماند قناری پس رفته است .

پس:

به قسمت مخر ج و محوطه شکمی (پس )میگویند .

پشت دار:

 دارای نژاد اصیل و اجداد خوب .

تاتی:

در زمان جفتگیری و آمیزش پرنده ماده سینه خود را به روی چوب می چسباند و سرو دم را بسمت بالا می آورد در این هنگام بدن پرنده شکل منحنی به خود میگیرد به این عمل ماده تاتی دادن میگویند.

تخم گرفته:

به تخم نطفه داری که بعد از 6 روز خوابیدن پرنده ماده در آن جنین تشکیل میشود تخم گرفته میگویند. 

تخم هرز:

تخمهایی که پرنده ماده در حا لت مستی وبدون وجود نر میگذارد تخم هرز است. 

 تور:

به پرنده هایی که در هنگام نزدیک شدن به قفس آنها و یا در هنگام گرفتن آنها از ترس و بدون هدف و به قصد فرار خود را محکم به دیواره های قفس میکوبند تور میگویند. 

تولک:

هر ساله در فصل تابستان پرهای کهنه پرنده ها ریخته شده و بجای آن پرهای جدید میروید, گاهی در اثربیماری و ترس و یا تغییر رژیم غذایی نیز این پدیده بوقوع می پیوندد که تولک رفتن گفته میشود.

تیغ آله:

در ابتدای شروع رویش پر در بدن جوجه ها پر های آنها شبیه به تیغ در جوجه تیغی میباشد در این حالت به جوجه ها تیغ آلو و یا تیغ آله میگویند. 

جره:

 ریز نقش ترین پرنده از بین جوجه های یک جفت نر وماده را جره مینامند.

 جوجه کال:

از زمانیکه بدن جوجه پوشیده از پر میگردد تا زمانیکه بتواند از دانه های خشک تغذیه کند (کال )شناخته میشود .

جوجه گوشتی:

به جوجه های تازه به دنیا آمده ای که هیچ پری در بدنشان روییده نشده است اطلاق میگردد . 

جیک مرد:

جوجه ای که درون تخم کلیه اندامهای بد نش کامل شده و مرده است را جیک مرد مینامند . 

چکیده:

اگر جوجه قناری دارای پدری باشد که موقوم میخواند و جوجه توسط همان نر تغذیه شده باشد و موقوم را از زمانی که درون تخم بوده تا زمانی که بالغ میشود  زیرنظرهمان قناری نر آموزش دیده باشد و موقوم بخواند .به این روش آموزش چکیده میگویند .

 چسبنده:

به روش آموزش جوجه ها از سن 25 روزگی به بعد توسط قناری موقوم و یا بوسیله نوار کاست را روش چسبنده گویند .

حمال:

 آن دسته از قناری ها که برای پرورش جوجه قنار یهای گران قیمت و اصیل استفاده میشوند به حمال معروفند . 

خنثی:

 هر گاه جنسیت پرنده نامشخص باشد آن پرنده خنثی است .معمولا این کلمه را در مورد جوجه ها بکار میبرند .

 دل زدن:

 سرعت تنفس پرنده را در هنگام بیماری و کسالت دل زدن میگویند .

دهن دار:

 در صورتی که پرنده دوره آواز خوانی را در کلاس موقوم گذرانده باشد ولی در آواز خود تکه ای از آواز رسمی داشته باشد دهن دار است اما موقوم نیست . 

ریزه خوانی:

صدای جوجه هایی که هنوز آواز کاملی را فرا نگرفته اند و تنها مشغول به تمرین آواز هستند را ریزه خوانی گویند .

سر دهن دار:

اگر قناری تنها ابتدای آواز را با صدای تقلیدی از موقوم و یا مثلا بلبل آغاز کند و بقیه آواز را معمولی (رسمی) بخواند سردهن دار گفته میشود . 

سرو ته دار:

 اندازه طول بدن قناری از سر تا انتهای دم را بدون در نظر گرفتن بلندی پا و یا کلفتی بدن پرنده و یا حتی استیل پرنده سرو ته میگویند به عبارتی به قناری های نژاد سنگین مانند یورکشایر سروته دار می گویند .

سوخته:

قناریهای(سبز ) تیره رنگی که دارای زمینه رنگ قرمز خصوصا در ناحیه سینه سر و صورت هستند سوخته نامیده می شوند.

سینه زدن:

رفتاری است در زمان لانه سازی قناری ماده و آن هنگامی است که قناری ماده سینه خود را بر روی پنبه های محل تخمگذاری می مالد و به آن فشار می اورد تا شکل اولیه لانه بوجود آید .

شاه تخم:

دوتعریف دارد :اول اینکه : به اولین تخم از اولین سری تخمگذاری شاه تخم میگویند .دوم اینکه : اولین جوجه بدنیا آمده از اولین سری تخمگذاری نیز شاه تخم است .

 شق دهن:

 قناری های آواز خوانی که دارای صدای صاف و بلند و بسیار بم باشند را شق دهن مینامند. 

 طعمه:

پیدایش هر گونه غده ویا تومور و یا جمع شدن قسمتی از احشا داخلی (روده ها )پرنده به صورت  توده ای انباشته در محوطه شکمی را که مانع از تولید مثل میگردد طعمه میگویند .

 قرص خوانی:

قناری نری که تمامی آوازش را با صدای رسا وبلند بخواند قرص خوان است .

قناری گنگ:

گاهی یک پرنده جوان پیش از رسیدن به سن بلوغ در شرایط نگهداری بدی قرار می گیرد که عوامل محیطی مختلف از جمله بیماریها و تغذیه و بی برنامگی در نور دهی نظم ساعت بیو لوژیکی پرنده را بر هم می زند و باعث به بلوغ نرسیدن پرنده در سال اول زندگی میشود . اگر در سال اول تولک رفتن این معایب رفع نگردد موجب میگردد که پرنده دوران تولکی را ناقص پشت سر بگذارد و در سال دوم نیز به شرایط بلوغ نرسد در نتیجه بعلت کمبود و یا عدم ترشح هورمونهای مورد نیاز و  اینکه دوسال پی در پی دستگاه تناسلی پرنده فعال نبوده است پرنده دچار نوعی بی تفاوتی و سر در گمی میشود و در مقابل همنوعان خود خونسرد و بی علاقه و ترسو و گوشه گیر میگردد و خصوصیات جنسی خود را بطور طبیعی بروز نمی دهد اینگونه پرنده ها اگر موفق به خواندن شوند نمیدانند برای چه می خوانند و اگر مست شوند نمی دانند رفتار جنسی چیست و اگر با پرنده ای جفت اندازی شوند مدتی طول خواهد کشید تا روش آمیزش را فرا بگیرند به اینگونه پرنده ها گنگ می گویند .

 قوام:

نوعی مزایده بین دو شریک و یا بین یک فروشنده و چند خریدار ر خ میدهد,در بین دوشریک با قیمت گذاری یکی از طرفین موفق به خرید میگردد اما در بین یک فروشنده و چند خریدار اگر فروشنده  شرط کند میتواند در صورت تامین نشدن نظرش معامله را فسخ کند ,در غیر اینصورت باید به بالا ترین پیشنهاد رضایت بدهد.

قیه:

صدای جیک بلند و صاف قناری نر قبل از شروع به آواز را در قناری های موقوم ودهن دار قیه  مینامند .

کپه:

لانه تخمگذاری قناری را کپه میگویند .

کرچی:

حالتی راکه پرنده ماده بعد از بدنیا آمدن جوجه ها روی آنها  می خوابد و جهت تغذیه آنها اقدام نمی کند و باعث گرسنگی و مرگ آنها میگردد کرچی میگویند .

کشیده بلند:

قناری های استیل دار و پا داری که دارای سروته خوب نیز باشند کشیده بلند نام دارند ,قناری کشیده بلند قناری رسمی مورد نظر قناری بازان نیست و خصوصیاتی از نژادهای دیگر نظیر اخم و ابرو در آنها وجود دارد . 

کوتاه خوانی (بزوار):

به آواز جوجه هایی که قسمتی از یک قطعه را با تن صدای ضعیف می خواند بز وار گفته میشود . 

کوتاه و بلند خوانی:

به آوازی که در آن قسمتی از آواز بلند و قسمتی دیگر با صدای ضعیف تر خوانده میشود کوتاه بلند خوانی گفته میشود . 

کهنه:

پرنده کهنه پرنده ای است که یکسال از عمرش گذشته باشد .

لال:

 گاهی مادرزادی و گاهی بر اثر ترس یک پرنده نر نمیخواند و یا صدایی از حنجره اش خارج نمی شودبه اینگونه قناری های نر لال می گویند . 

لک تولک:

اگر قبل از پایان دوران پرریز ی عاملی باعث پرریزی دوباره پرنده گردد پرنده لک تولک شده است .

لون:

هر سری تخمگذاری را یک لون مینامند .پرنده ماده در هر لون معمولا بین 3 تا 4تخم میگذارد . 

 لمبه :

ماده قناری گاهی در اثر کمبود کلسیم و گاهی تخمگذاری زیاد تخمهایی با پوسته نازک میگذارد که ان را لمبه میگویند .

مست:

مستی, دوره ای از زندگی پرنده را در بر می گیرد که هر سال یکبار تکرار میشود .در این دوره که هنگام جفت یابی و تولید مثل پرندگان است ماده ها شروع به لانه سازی میکنند و نر ها با دیدن ماده با آواز بلند نغمه سرایی می کنند .

 ملخک:

در زمان آمادگی ماده ها پرش های کوتاهی انجام می دهند که این پرش ها با تعداد بال زدن های زیادی همراه میباشد به این نوع پرش ملخک گفته می شود . 

موچول:

پرنده ای را که یک یا چند انگشت بسته همانند مشت بسته دارد موچول مینامند .

موقوم:

یا مقام نوعی آواز زیبا در ردیفی خاص میباشد که قناری موقوم باید آن ردیف را فرا گرفته و به درستی اجرا نماید.

 نرلاس:

گاهی چند پرنده را از نظر ارزش مادی به دودسته مساوی تقسیم میکنند این عمل نرلاس کردن نام دارد .

هفت تخم:

مخلوطی از هفت دانه شامل کاهو ,کلم , شلغم ,خرفه ,ترب , بذرک ,شاهدانه را که برای تقویت و تنوع در تغذیه استفاده میشود هفت تخم مینامند .

بیماری آسم:
علائم: این بیماری تمامی علایم بیماری سرماخوردگی را دارد به اضافه تنفس سخت با دهان باز .گاهی نیز تنفس پرنده همراه با صدا می باشد.
درمان: دو قطره ید خوراکی را در ۲۸ گرم آب نوشیدنی حل کرده و روزی سه مرتبه از آن به پرنده داده شود. جای پرنده باید گرم باشد. میتوان کمی بخار اکالیپتوس نیز در محل اتاق پرنده استفاده نمود اما این بخار نباید زیاد باشد زیرا موجب خفگی پرنده خواهد شد. این درمان باید تا بهبودی کامل پرنده ادامه یابد . با افزایش آثار بهبودی باید درمان نیز با فاصله انجام شود. تغذیه پرنده نیز باید مقوی باشد.
مخلوط شیر با نان همراه با دو یا سه قطره روغن ماهی بسیار مفید است. استفاده از سبزی تازه هم خوب است.

عفونت استرپتوکوکی ( streptococcus infections)

عامل آن باکتری استرپتوکوکوس می باشد و در همه جا حتی گرد و غبار موجود در هوا نیز وجود دارد و معمولا در مواقعی که عفونتهای ویروسی و یا سایر بیماری ها پرنده را ضعیف کند بعنوان یک میکروب فرصت طلب موجب بیماری میگردد . اکثرا در طول دوران جنینی و یا ده روز اول پس از خروج جوجه از تخم موجب تلفات می گردد. به ندرت نیز در پرندگان مسن تر ایجاد بیماری می کند  در بین پرندگان و پستانداران مشترک می باشد ولی به طور کلی در پرندگان اهمیت کمتری دارد . 
علائم بیماری متفاوت بوده و عوارض مختلفی ایجاد می کند . مثل آبسه های پوستی - زخمهای چرکی - آندوکاردیت وجتاتیو بر روی دریچه های قلب - تورم مفاصل - لنگش و بالاخره آبسه کف پایی . گاهی میکروب وارد خون شده و در طی یک یا دو روز موجب مرگ سریع همراه با عوارضی همچون افزایش تعداد تنفس در ساعات پایانی عمر پرنده - پف کردن - اسهال و بستن چشم ها می شود . در قناری ممکن است تلفات خیلی زیاد باشد . بعضی وقت ها پرنده دچار عوارض عصبی و افزایش تحرک می شود و به نظر هیجان زده می آید , به طوری که خودش را به اطراف زده و در اثر جراحات بوجود آمده و یا ضربه و خونریزی داخلی تلف می گردد .

کنه قناری:
برای پی بردن به وجود کنه در قناری باید هر چند وقت یکبار تمام بدن قناری را از نزدیک بررسی کرد. کنه پرنده های ضعیف را مورد حمله قرار میدهد. این جانور بسیار ریز است و با آزمایشهای سطحی نمیتوان به وجود آن پی برد. در صورتی که کنه خود را در زیر بالهای قناری پنهان کرده باشد با دست زدن به بدن پرنده ، قناری ناراحت شده و عکس العمل شدیدی از خود نشان میدهد.
کنه قناری فقط شبها در موقع تاریکی قناری را راحت میگذارد و از بدن آن دور می شود. برای پی بردن به وجود آن در قناری ، باید شب هنگام یک پارچه سفید بسیار تمیز را روی قفس قناری بکشید و صبح خیلی زود قبل از طلوع آفتاب آنرا بردارید. زیرا کنه به محض روشن شدن هوا دوباره به بدن قناری حمله می کند و شروع به مکیدن خون قناری می نماید. اگر این پارچه سفید را به دقت نگاه کنید میتوانید کنه ها را که به اندازه یک دهم میلی متر هستند و به رنگ قرمز می باشند را ببینید. 
درمان: برای از بین بردن کنه ها از روی پارچه باید آن را در محلول قوی کلراکس Chlorax فرو ببرید و یا با یک اطوی بسیار داغ روی پارچه را اطو کنید. برای از بین بردن کنه روی بدن قناری باید از داروی مخصوص ضد کنه یا داروی د.د.ت استفاده نمایی. 
داروی ضد کنه یا ضد شپشه باید با دقت به تمام بدن و زیر بالهای قناری مالیده شود و پرنده را به یک قفس تمییز و ضد عفونی شده منتقل کرد و قفس آلوده را با آب بسیار داغ شتشو داده سپس با استفاده از داروی د.د.ت آنرا ضد عفونی کرد.
ضد عفونی کردن پرنده باید صبح زود انجام شود تا در هنگام شب که پرنده سر خود را بین بالها قرار میدهد دچار مسمومیتی نشود. ضد عفونی کردن قفس نیز بهتر است بعد از غروب آفتاب انجام شود تا این حشرات موذی از مخفیگاه های خود بیرون آمده باشند.

لیستریوز( listeriosis)

این بیماری دراثر باکتریی بنام لیستریامونوسیتوژنز بوجود آمده و در بسیاری از انواع پرندگان و پستانداران ایجاد عوارض می کند . ولی در بین پرندگان , قناری نسبت به این بیماری حساس تر است . انسان نیز نسبت به این باکتری حساس بوده و گاهی دچار مننژیت می شود . معمولا باکتری از راه دهان وارد بدن شده و بیماریزا می گردد . خوشبختانه نسبت به انواع ضدعفونی کننده های رایج حساس می باشد و به سرعت از بین می رود . این بیماری در شکل حاد موجب تلف شدن پرنده ظرف مدت یک تا دو روز می شود . در مواقعی که دوره بیماری طولانی تر می شود , عوارض عصبی مانند لرزش و پیچش گردن و فلجی نیز بروز می کند .

طاسی:
این پیشامد را نمیتوان جزء بیماریها برشمرد زیرا ریزش پرهای قناری که معمولا در اوایل زمستان پیش می آید در اثر سوء تغذیه و نرسیدن بعضی مواد معدنی به پرنده بوجود

میآید.
درمان: مالیدن وازلین گلیسیرین بر روی سر پرنده. اما بهترین دارو لوسیون پ.ث.ف می باشد . این دارو علاوه بر ضد عفونی داخلی پرنده برای سرعت رشد پرهای قناری نیز بسیار مفید است. از هویج رنده شده و سبزیجات تازه نیز باید حداقل هفته ای دو بار به پرنده داده شود.

بیماری اریزیپلاس ( erysiplas)

این بیماری در اثر باکتریی به نام اریزیپاوتریکس ایجاد می شود .خوک و بوقلمون حساس ترین حیوانات نسبت به این باکتری می باشند ولی در قناری نیز این بیماری مشاهده می شود . در انسان نیز گاهی این باکتری در اثر ورود از راه زخم های پوستی موجب واکنشهای موضعی می شود . جوندگانی مثل موش یا حشرات گزنده نیز می توانند عامل بیماری را منتقل کنند . معمولا باکتری به طور آزاد در خاک مرطوب و یا آب های راکد کم عمق وجود داشته ئ تکثیر پیدا می کند . در مجموع این بیماری برای قناری خطر جدی ندارد و راه انتقال آن از طریق دهان است . معمولا علائم بیماری شامل بی اشتهایی - کز کردن - ضعف و اسهال سبز متمایل به زرد می باشد که خیلی سریع منتهی به مرگ می شود .

ورم زیر شکم:
علت: این بیماری در اثر مصرف غذاهای تحریک کننده و یا خوردن غذاهای فاسد و مانده تولید می شود . در این بیماری زیر دل پرنده ورم می کند و رنگ پوست موضع ورم کرده در موارد خفیف آن بی رنگ و در موارد سخت و شدید آن تیره مایل به سیاهی است.
درمان: قرار دادن پرنده در قفس تمیز و گرم و دور از صداهای مزاحم . باید به قناری ترید شیر با نان که مقداری کربنات دوبیسموت در آن ریخته شده باشد داده شود. اگر این بیماری همراه با یبوست نیز باشدباید اول یک قطره روغن زیتون به حلق پرنده چکانده شود. همین که آثار بهبودی در پرنده مشاهده شد باید یک شربت مقوی مانند شربت هیپوفسفیت به آب آشامیدنی پرنده اضافه کرد. در این موقع دادن تخم کلم خیس کرده که دانه خشخاش روی آن پاشیده شده باشد برای قناری بیمار غذای مناسبی است.

بیماری های مایکوپلاسمایی ( mycoplasmosis)

عامل آن مایکوپلاسما می باشد که از نظر طبقه بندی پست تر از باکتری ها قرار می گیرد و فاقد دیواره سلولی بوده ولی در روی برخی از محیط های کشت آزمایشگاهی رشد می کند . در مقابل ضدعفونی کننده ها ی مختلف و خشکی محیط بسیار حساس بوده و ظرف چند ساعت در محیط خارج از بدن موجود زنده از بین می رود . بدین خاطر برای انتقال این بیماری نیاز به تماس نزدیک بین پرنده آلوده با پرنده حساس می باشد . این میکروب از طریق تخم نیز منتقل شده و در بین آنها ایجاد مرگ و میر می کند . معمولا برای بیماریزا شدن نیاز به عوامل مستعد کننده ای مثل سایر ویروس ها و باکتری ها دارد . علائم بیماری شامل مشکلات تنفسی - خرخر کردن - آبریزش از چشم و بینی تورم مزمن ملتحمه چشم و سینوس تحت چشمی و مفاصل می باشد .در جوجه ها نیز موجب افزایش مرگ و میر می گردد .

غش و بیهوشی:
این حالت بیشتر برای پرندگانی به وجود می آید که عادت به زندگی با انسانها را ندارند و اغلب در موقع تغییر قفس از ترس مبتلا به غش می شوند. بعضی اوقات نیز در اثر یک ضربه ناگهانی و شدید و یا بر اثر تابش مستقیم نور شدید و یا آفتابزدگی پیش می آید. این حالت بیشتر در موقع تولک و یا در روزهای خروج از تولک اتفاق می افتد. بنابراین بهتر است پس از دوران تولک برای تعویض و جابجایی قفس قناری دقت زیادی شود.
درمان: اگر حالت غش برای قناری اتفاق افتاد باید به ملایمت آب سردی به روی سر و گردن قناری پاشید و سپس اطراف قفس را پوشانید و آنرا در جای نسبتا گرمی قرار داد تا به تدریج قناری به حال عادی باز گردد. در بعضی موارد ممکن است غش موجب بروز آثاری چون فلج پا یا بال قناری گردد در این موارد باید فورا یک قطره الکل رقیق طبی در حلق قناری چکانید که اغلب نتیجه مطلوبی میدهد. همواره باید سعی کرد تا مانع بروز عواملی که میتواند موجب بروز غش در قناری شود را برطرف کرد زیرا تکرار غش در نوبتهای بعدی بسیار خطرناک هستند.

زخم پا :
این بیماری در اغلب موارد در پرندگان جوان به علت ساییده شدن کف پای آنها که دارای پوستی بسیار نازک است به چوبهای نشیمن سفت و مدور بوجود می آید. بهتر است چوب نشیمن قناریهای جوان دارای رویه ای مسطح بوده و از چوب نرم ساخته شود. در موارد بروز زخم پا باید در وسط رویه چوب نشیمن شیاری ایجاد کرد تا از تماس زخم پا با سطح چوب جلوگیری کرد. در صورت بی توجهی به این بیماری ، زخم پای پرنده به میخچه تبدیل شده و بتدیرج اعصاب انگشتان پرنده از کار می افتند .
زخم پا در اثر رعایت نکردن نظافت قفس قناری نیز بوجود می آید . کثافات موجود در قفس به کف پای قناری چسبیده و با از بین بردن قشر خارجی پوست پای پرنده موجب تولید زخم میگردد. در بعضی مواقع نیز پشه ها باعث تورم و زخم پا و ساقهای قناری می شوند که در چنین مواردی باید شبها به دور قفس قناری پشه بند کشید.
درمان: برای معالجه زخم پای پرنده باید محل زخم را با آب نیم گرم شست و ید بسیار رقیق به آن مالید. درمان این بیماری مانند درمان فلس پای می باشد.

بیماری درد چشم:
این بیماری مسری می باشد و باید پرنده بیمار را از سایر پرندگان جدا کرد. چشم درد میتواند به علت سرماخوردگی و یا تماس چشم پرنده با چوب نشیمن کثیف یا چیزهای آلوده و یا به علت یک بی نظمی داخلی و وجود عفونت در خود چشم بوجود آمده باشد و نباید نسبت به آن بی اعتنا بود.
علایم: جراحات پلک ها ، خارج شدن مایع و قی از چشمها ، پلک های بهم چسبیده.
علل بیماری: جریان هوا ، اتاق پر دود ، میکروب
مداوای بیماری: استفاده از قطره های شستشو دهنده چشم مانند : آب بور ، محلول بابونه و پمادهای آنتی بیوتیک
روش دیگر اینکه چشم پرنده را با استید بوریکی که برای چشم انسان تهیه کرده اند بشویید سپس محلول ۱۰% آرژیرول به داخل چشم بریزید این محلول باید تازه و مطمئن باشد . میتوان به جای آن نیز یک قطره روغن کرچک به چشم پرنده بریزید که جانشین خوبی برای آرژیرول می باشد.
روش دیگر : ابتدا چشم قناری را با یک قطعه پنبه استریل آغشته به اسید بوریک شست و شو داده سپس روغن پنسیلین مخصوص چشم را به چشم پرنده بمالید. این کار چند روز باید ادامه یابد. 

عفونت روده:
علایم : پاشیده شدن فضله به بیرون در حالیکه به رنگ سبز می باشد .
مداوای بیماری: گرما ی محیط نگهداری پرنده بیمار بین ۳۰ تا ۳۲درجه باشد. تاباندن نور مادون قرمز ، استفاده از چای معمولی ، ذغال پرنده . در صورت وجود زخم های ویروسی ، استفاده از انتی بیوتیک ها یا سولفونامید مؤثر است.

اسهال:
علایم: فضله آبکی ، کثیف بودن اطراف مخرج ، کم اشتهایی و بی تفاوتی نسبت به محیط اطراف.
علل بیماری: ترس و هیجان ، جریانات متغییر هوا ، تغییرات شدید دما ، خوراک فاسد.
همچنین مصرف غذاهای مانده و کثیف توسط پرنده می باشد مانند دانه های کپک زده و مانده. آب کثیف و سبزیهای ترشیده یا مرطوب.
 
چاقی:
علایم: سنگینی ، عدم علاقه به پرواز ، تنفس شدید ، وجود مشکلاتی در موقع تولک
علل چاقی: تغذیه غلط ، وجود بیش از اندازه دانه های پر چربی مانند تخم آفتاب گردان ، شاهدانه و دانه کتان در رژیم غذایی قناری
مداوای چاقی: تغذیه پرنده با خوراک هایی همچون ارزن ، میوه و سبزی . پرواز دادن پرنده در محیطی همچون پاسیو یا اتاق به صورت روزانه
توجه : مبارزه با چاقی قناری توسط گرسنگی دادن با آن امری اشتباه است که میتواند مشکلات جدی ای را برای پرنده به همراه داشته باشد.

بیماریهای پا :
علایم : ظاهر شدن لایه سخت بر روی پا و انگشتان ، وجود پینه در پاها و توجه بیشتر پرنده به ناحیه پاها
علل بیماری: رعایت نکردن بهداشت در محل نگهداری پرنده مخصوصا کثیف بودن میله های نشیمن پرنده
مداوا: پینه ها را باید با آب گرم و یا محلول بابونه با احتیاط شتشو داد و سپس به میزان کم پماد کامازول یا پنی سیلین مالیده شود. کف قفس پرنده نیز باید مخلوطی از ماسه و خاک قرار داده شود.

جذام پرنده:
علایم: تنگی نفس ، اسهال ، تب ، کم اشتهایی ، فلج ، گرفتگی عضلات ، تورم پلکها ، و در نهایت تلف شدن پرنده پس از چند روز
علل بیماری: این بیماری ویروسی می باشد و قابل انتقال از سایر حیوانات خانگی و وحشی
مداوای بیماری: دور کردن پرنده از سایر حیوانات

آبله قناری:
علایم: وجود نقطه های کوچک سفید و زرد رنگ بر روی سر و سینه ، زیر بالها و روی انگشتان پرنده. تنگ نفس شدید ، خارج شدن مایع لزج از بینی ، ظهور جوش های سفید بر روی زبان و داخل منقار.
علل بیماری: این بیماری ویروسی می باشد و قابل انتقال از سایر حیوانات 
مداوای بیماری: در این مورد بهتر است از واکسن های پیشگیری برای جلوگیری از ابتلا پرنده استفاده شود . تمییز نگهداشتن محل نگهداری پرنده.

بیماری کوکسیدین:

علایم بیماری: سستی ، کم اشتهایی ، اسهال 
علل بیماری : این بیماری ویروسی می باشد. قدرت تکثیر این ویروس در تابستهای گرم و مرطوب در محل نگهداری پرنده که نظافت در آن رعایت نشود ، زیاد است. وجود این ویروس را با آزمایش فضله پرنده میتوان دریافت.
مداوای بیماری: اضافه کردن سولفونامید یا فوراسولیدون به آب آشامیدنی پرنده بیمار.

گرفتگی مجرای تخم گذاری پرنده:
علایم: قناری ماده با پرهای پف کرده بی تحرک می ماند و معمولا پس از چند ساعت تلف خواهد شد.
علل : احتمالا پرنده قادر به دفع تخم آماده از مخرج نمی باشد. ماده های جوان اغلب دچار این ناراحتی می شوند. در بعضی مواقع نیز پوسته تخم تشکسل نشده و موجب این عارضه می شود.
مداوای بیماری: مالیدن یک قطره خوراکی مایع در داخل و اطراف مخرج و گرم نگهداشتن پرنده. ماساژ نرم و با احتیاط اطراف مخرج. 
توجه: هیچگاه نباید پوسته تخم را به طرف داخل بدن پرنده فشار داد.

بیماری میلبه:
علایم : خواب ناآرام ، تمییز کردن و جستجوی دائم پرها ، ضعیف شدن پرنده.
علل بیماری : وجود جانور کوچکی به نام میلبه قرمز (شپشک) . این بیماری قابل انتقال از سایر پرندگان به یکدیگر است. میلبه به دو صورت است : میلبه قرمز که تنها شب ها به پرنده حمله می کند و میلبه کیسه هوا که ساکن در پرهای پرنده می باشد.
مداوای بیماری : محل نگهداری پرنده باید توسط حشره کش های مخصوص اسپری شود. پرنده نیز به غیر چشم و منقارش میتواند در معرض مستقیم اسپری قرار گیرد.

 نرمی استخوان:
علایم : در این بیماری بیشتر پاها ، انگشتان و بالهای پرندگان جوان دچار نرمی و کجی میگردد .
علل بیماری : کمبود ویتامین ها مخصوصا ویتامین D 
مداوای بیماری : استفاده از ویتامینD ، ویگانتول (Vigantol ) یا تریگانتول (Trigantol) .
نرمی استخوان:
این بیماری در جوجه قناری هایی دیده می شود که پدر و مادر آنها در اتاق های تاریک و بدون استفاده از اشعه مستقیم آفتاب و هوای تمیز و آزاد نگهداری می شوند.
علامت: علائم این بیماری عبارت است از بی حسی و معیوبی پا یا بال جوجه که بدون اراده و اختیار او به این طرف و آن طرف کشیده می شود. این بیماری متاسفانه قابل درمان نمی باشد. پدر و مادر چنین جوجه ای را باید فورا به قفس مخصوص پرواز بازگردانید و قفس آنها را در معرض تابش اشعه آفتاب قرار داد و از حمام و ورزش بسیار استفاده کرد. با رعایت شرایط گفته شده و بهداشت قفس و تغذیه این بیماری برطرف خواهد شد.

 تولکی:
علایم : در این بیماری پرنده ، پر ریزانش را به طور طبیعی ظرف مدت چهار تا شش هفته انجام نداده و پر ریزان کاملی نیز ندارد. پرهای پرنده بیمار ، شکننده و بدون جلا هستند.
علل بیماری: تغذیه غلط
مداوای بیماری : استفاده از داروی آویزانول (Avisanol ) یا ویتالینو _ کول (Vitalino – quell ) در آب آشامیدنی. به جای استفاده از آب لوله کشی نیز از آب مقطر استفاده شود. استفاده از مولتی ویتامین نیز در آب آشامیدنی میتواند نافع باشد.

عفونت استافیلوکوکی ( staphylococcus infection)

مهمترین گونه بیماریزای این باکتری استافیلوکوکوس اورئوس می باشد. باکتری های موجود در این خانواده درهمه جا از جمله گرد و غبار موجود در هوا پراکنده هستند . اکثر پرندگان سالم نیز در سطح پوست یا مخاط دستگاه تنفس یا گوارش یافت می شود و بعنوان یک باکتری عفونت زای فرصت طلب مطرح می باشد که در شرایط مستعد بیماریزا می گردد . جراهات پوستی و استرسهای طولانی از عمده ترین عللی است که باکتری را بیماری زا می کند . این میکروب نسبت به خشکی محیط مفاوم بوده و بدین ترتیب مدتها می تواند خارج از بدن موجود زنده بطور فعال باقی بماند . معمولا بیماری بطور انفرادی بروز کرده و بندرت همه گیر می شود . بسته به شرایط مختلف علائم بیماری بسیار متفاوت می باشد یکی از بزرگترین مشکلاتی که این میکروب ایجاد می کند افزایش تلفات جوجه ها در هنگام خروج از تخم و یا چند روز بعد از آن می باشد که معمولا در اثر عدم پاکیزگی لانه ها و یا استفاده نا صحیح و بی رویه آنتی بیوتیکهای مختلف در قناری ماده ( بعنوان پیشگیری کننده از بیماری های مختلف ) رخ می دهد . در این حالت عدم جذب کیسه زرده و یا تورم ناحیه ناف دیده خواهد شد .حالت دیگر ناشی از ورود باکتری به خون می باشد که موجب خمودگی - بی اشتهایی - ژولیدگی پرها و پف کردن و در نهایت مرگ می شود .گاهی افتادن بند های انگشتان پا و یا ناخن آنها بعلت عفونت به این باکتری می باشد . برخی مواقع عوارض عصبی از جمله لرز - برگشتن سر به طرف عقب و تشنج نیز قبل از مرگ دیده می شود . در حالاتی که عفونت از طریق خون و یا زخم پوستی به مفاصل برسد مومجب تورم و تجمع چرک فیبرینی در آنها شده و در مراحل پیش رفته موجب عفونت استخوان ها نیز می گردد . مواقعی که عوامل مستعد کننده و یا زخمهای پوستی حضور داشتته باشند این باکتری موجب تورم جلد همراه با چرک می شود و در ناحیه کف پا ایجاد آبسه کرده و سبب پادرد و لنگش می گردد .

یبوست:
علایم : در این بیماری پرنده با پرهای پف کرده به گونه ای بی تفاوت در قفس می نشیند و سعی در دفع فضله می کند بدون آن که نتیجه ای بگیرد. پرنده رفتاری شبیه به بیماری گرفتگی مجرای تخم گذاری از خود نشان می دهد. از دیگر علائم میتوان به کمی اشتها ، سستی و بیحالی و دفع فضولات با زحمت زیاد همراه با تکان دادن خود و وجود رنگ سیاه در فضولات پرنده و خشک بودن آن اشاره کرد.
علل بیماری: مصرف خوراک مانده و تغذیه از اشیاء غیر مجاز
مداوای بیماری : مالیدن روغن خوراکی مایع به مخرج پرنده . چکاندن یک قطره روغن کرچک یا روغن پارافین مایع در منقار پرنده . تغذیه پرنده با میوه و سبزیجات .
غذای پرنده باید ترید شیر خام با نان تست و مقدار زیادی کاهو باشد که البته این غذا نباید بیشتر از دو ساعت در قفس پرنده باشد زیرا فاسد میگردد. اضافه کردن مقدار بسیار کم سولفات دومنیزی به آب آشامیدنی پرنده .

بیماری تورم عفونی پیش معده ( infections proventriculitis)

این بیماری در اثر باکتری درشتی به نام مگا باکتر که به خانواده لاکتو باسیلاسه تعلق دارد بوجود می آید و در قناری - فینچ - مرغ عشق و برخی طوطی های کوچک دیده شده است . بیشتر مواقع این باکتری در طول دوران تولید مثل و پرورش جوجه ها مسئله ساز می شود ولی تقریبا همیشه با یک عامل مستعد کننده مثل تراکم زیاد یا سوء تغذیه همراه است . تنها نشانه بیماری از دست دادن تدریجی و بسیار آهسته وزن بدن است بطوری که طی مدت دوازده تا هجده ماه پرنده را از پا در می آورد عامل بیماری از طریق فضولات در محیط پخش می شود و از راه خوراکی سایرپرنده ها را مبتلا می کند . در کالبد گشایی زخم یا تورم پیش معده در ناحیه اتصال آن با سنگدان قابل مشاهده است که می تواند همراه یا بدون خونریزی باشد .
 
بیماری لاغری و تحلیل رفتن قناری:
در این بیماری بیشتر جوجه های جوان بین سنین ۵ هفتگی تا ۱۲ هفتگی مبتلا می شوند.
علایم: قناری بیمار به سرعت و در مدت ۲۴ تا ۳۶ ساعت قسمت عمئه گوشت بدن خود را از دست میدهد. علایم ظاهری این بیماری افسردگی و بیحالی پرنده ، چشمانی بی فروغ و بی رنگی نوک و پاها نیز می باشد . گاهی هم حالت لرزیدن در آن دیده می شود. پرنده بیمار با حالتی متشنج خود را به طرف آب و غذا می رساند که این حالات نشان میدهد که پرنده دچار دردهای شدید درونی است و هر وقت از این حالت رها شود به خواب عمیقی فرو می رود.
علت بیماری: هنوز کاملا مشخص نشده ولی بیشتر علت آنرا در اثر کثیف بودن مواد غذایی و نارسایی آن میدانند.
مداوا: چنین پرنده ای را باید فورا از پرندگان دیگر جدا نمود. ابتدا یک قطره روغن کرچک یا روغن زیتون به حلق پرنده چکانده شود و بعد تمام دانه های سفت و خشک از قفس او خارج شده و به جای آن دانه های خیس کرده گذارده شود و بعد از آن ترید نان وشیر درست کرده و نصف زرده تخم مرغ سفت پخته را در آب خوب مخلوط نموده و به روی آن چهار یا پنج قطره شربت خولان (خلیان) (Gomme Arabique) و مقدار کمی دانه خشخاش بپاشید و از داروهای ضد عفونی مصرف داخلی مانند شربت Dianimol و یا ت.ث.پ ده قطره در آب آشامیدنی پرنده بیمار بریزید.
قفس پرنده بیمار نیز روزها باید در معرض تابش اشعه آفتاب قرار گیرد و شبها هم دور و اطراف قفس کاملا پوشانیده شود. گرم بودن جای این پرنده از مراحل اولیه معالجه او می باشد.
چنانچه بعد از ۴۸ ساعت آثار بهبودی در بیمار مشاهده شد دیگر احتیاجی به استفاده از داروهای ضد عفونی نیست ولی به جای آن 5 قطره از مخلوطی که گفته می شود در آب او بریزید: اسید سولفوریک معطر (Aromatic Sulphuric Acid ) ، جنتیانا (Gentiana ) ، و کلمبو (Colombo) که به میزان مساوی از هر کدام مخلوط شده و سپس 5 قطره از آن در آب آشامیدنی پرنده ریخته شود.

تنفس صدا دار:
این بیماری به دو علت بوجود می آید: ۱- تغییرات شدید و ناگهانی دما ۲- تغذیه از دانه های کثیف و آلوده به گرد و فضولات خود یا قناری های دیگر.
علامت این بیماری تنفس با صدا و با منقار نیمه باز است . در عین حال نفس بریده بریده می باشد.
درمان: استفاده از شربتهای سینه و داروهای ضد سرفه و مخلوط کردن یک قاشق چایخوری الکل طبی رقیق با دو قطره گلیسیرین در آب آشامیدنی پرنده .
و یا حل کردن یک قرص قابل حل ۵۰ میلیگرمی ترامایسین در یک فنجان آب و ریختن آن در جای آب پرنده است. این محلول برای برونشیت ، سرما خوردگی و اسهال پرنده نیز مفید است.

عفونت با باکتری ای کولای ( e.coli infection)

عامل این بیماری اشرشیاکولای است و بین بسیاری از گونه های پرندگان مشترک بوده و باعث بیماری میشود . برخی از انواع آن قدرت بیماریزایی شدیدی دارند و سایر انواع آن در تحت شرایط خاص مانند همراه شدن با شایر بیماریهای ویروسی و باکتریایی و یا شرایط بد نگهداری همراه با استرس های زیاد بیماریزا می گردند .
علائم بیماری بسته به حاد بودن و یا تحت حاد بودن بیماری متفاوت است . در صورتی که باکتری وارد خون شود , موجب کز کردن پرنده و مرگ سریع او می گردد ولی اگر باکتری در اندامهای مختلف جایگزین شود موجب عوارض متفاوتی می گردد . گاهی اوقات وارد دستگاه تنفس شده و عوارض تنفسی می دهد که معمولا ناشی از تهویه بد محل نگهداری پرنده و گرد و خاک زیاد می باشد  اگر در مفاصل موضعی شود تورم مفصل و پادرد ایجاد می کند . در صورتی که وارد مجرای تخم شود موجب چسبندگی تخم و عفونت مجرا و نهایت مرگ می شود در دستگاه گوارش اسهال ایجاد می کند . در جوجه ها یا موجب تلفات قبل از خروج تخم می شود و یا جوجه به دنیا آمده ضعیف و کوچک بوده , دچار اسهال شده و بزودی تلف می گردد .

تولک بی موقع:
در این حالت قناری خارج از فصل مربوط گرفتار تولک می شود. و این را نباید بعنوان یک بیماری تلقی کرد بلکه بروز ان در اثر عدم رعایت بعضی از شرایط زندگی قناری و یا از آثار و عواقب ابتلا به یک مرض دیگر است.
علت : در سه مورد میتواند تولک بی موقع بوجود آید:
۱-بی نظمی و اختلال در وضع نگهداری. از جمله میتوان به تغییرات شدید دمای محیط ، خاموش و روشن شدن چراغ اتاق قناری و یا تابش مستقیم نور بر روی قفس قناری در تمام طول شب و یا وجود سر و صداهای ناهنجار اشاره کرد.
۲-وجود تغذیه نامناسب و فاقد مواد پروتئینی و نشاسته و مواد معدنی در جیره غذایی پرنده.
3- و علت دیگر ابتلای قناری به تولک بی موقع پس از ابتلای آن به بیماری کنه .
درمان: در موارد ۱ و۲ با مناسب نمودن محیط و غنی کردن جیره غذایی پرنده و استفاده از مواد مغذی پس از مدت کوتاهی پرنده درمان خواهد شد. ولی چنانچه تولک از عوارض حمله کنه به قناری باشد باید توجه بیشتری به آن مبذول داشت زیرا قناری نیازمند تقویت و توجه بیشتری می باشد. 
در کنار دانه های معمولی نیز باید روزانه از مخلوط : منداب+بلغور + دانه خشخاش و شاهدانه نیز استفاده کرد
استفاده از ظرف حمام برای قناری هر روز صبح. چنانچه قناری از استحمام خودداری نمود باید بوسیله پاشیدن آب او را وادار به استحمام کرد.

سالمونلوز (salmonellosis)
این بیماری در اثر تعداد زیادی از گونه های مختلف باکتری از جنس سالمونلا ایجاد می شود.اکثر گونه های این باکتری بین حیوانات مختلف و حتی انسان مشترک می باشند و درجات مختلف بیماری را ایجاد می کنند . این بیماری ممکن است از سه راه مختلف پرنده را مبتلا کند .
الف- آلودگی موجود در غذای مصرفی پرنده ( خصوصا تخم مرغ ) .
 ب- آلودگی غذای پرنده با مدفوع جوندگان و یا فضولات پرندگان مبتلا .
 ج- تماس مستقیم با پرنده تازه خریداری شده ای که یا درد وره کمون بیماری است و یا به صورت ناقل به ظاهر سالم میکروب را از خود دفع می کند .
به ندرت نیز انتقال بیماری از طریق دست انسانهای مبتلا به سالمونلا و یا گزش انگل های خارجی مانند کک ها اتفاق افتاده است . در این ارتباط نکته بهداشتی بسیار مهم این است که برخی از انواع سالمونلا در پرنده ایجاد بیماری نکرده و از طریق مدفوع به محیط خارج وارد گشته و در صورتی که با مواد غذایی مورد مصرف انسان تمای پیدا کند موجب مسمومیت های شدید غذایی تا حد مرگ می شود. علائم بیماری ناشی از اکثر سالمونلا های مختلف در انسان شامل عوارض گوارشی و مسمومیت غذایی می باشد بجز گونه های خاص سالمونلا که در انسان ایجاد بیماری تب روده ( حصبه ) می کند . در قناری بسته به گونه سالمونلای عامل بیماری , سن پرنده مبتلا و شرایط نگه داری , علائم درمانگاهی می تواند متفاوت باشد . اکثرا در جوجه قناری ها موجب مرگ و میر در روزهای اول بعد از خروج از تخم ویا حتی درون تخم و گاهی به هنگام خروج از تخم می شود  معمولا هنگامی که قناری ماده به این بیماری مبتلا می شود , اکثر جوجه هایش ردون تخم از بین می روند و کمتر از%۲۰ درصد آنها سالم به دنیا خواهند آمد . جوجه های مبتلا یی که از تخم خارج شده اند , کوچک و ضعیف بوده و اکثر آنها دچار اسهال می باشند .  در شکلهای دیگر بیماری که پرنده بعد از خروج از تخم مبتلا می شود ,  ممکن است عوارضی چون خمودگی - چرت زدن - اسهال - بی اشتها یی و پف کردن را از خود نشان دهد . همچنین چند ساعت قبل از مرگ دچار لرزش - تشنج  و غش شده و بالاخره تلف می شود . درمان باید براساس کشت میکروبی و آنتی بیوگرام انجام شود تا موثرترین داروی ممکن بکار رود .

سرماخوردگی:
علایم: پف کردن ، لرز ، عطسه ، نفسهای تند و گاهی نیز یک قطعه سفید و شفاف از بینی پرنده سرازیر می شود. این بیماری در بعضی از قناریها با اسهال سفید نیز همراه است. این بیماری را نباید با آسم اشتباه کرد.
درمان : استفاده از غذاهای مقوی ، جلوگیری از کوران و تغییرات دما در محل نگهداری قناری بیمار.
یک قاشق مربا خوری از سولفات دومنیزی در نیم لیتر آب حل کرده و بجای آب تا مدت ۲۴ ساعت به قناری بدهید.
یک قاشق چایخوری روغن اکالیپتوس در یک فنجان آب جوش ریخته در جلوی سوراخ قفس نگهدارید بطوری که پرنده از بخار متصاعد شده استنشاق نماید ولی این کار نباید زیاد باشد زیرا ممکن است موجب خفگی پرنده شود. پس از ۲۴ ساعت آب اشامیدنی مسهل دار پرنده را بردارید و بجای آن آب آشامیدنی که در آن یک قرص ۵۰ میلیگرمی ترامایسین حل شده ، بگذارید.
غذای سبزی و پرتقال شیرین باید همه روزه به پرنده داده شود یعنی روزی دو بار صبح و بعد از ظهر تعویض شود تا از پلاسیدگی و ترشیدگی آن جلوگیری شود.

تشنج عضلات قناری:
گاه قناری به تشنج عضلات پا و گاهی نیز به تشنج عضلات معده مبتلا می شود.
علت : یک دلیل آن به محبوس بودن زیاد در قفس است که البته زیاد مهم نبوده و زود گذر می باشد. علت دیگر ایستادن در روی چوب نشیمن مرطوب است .
درمان: در تشنج عضلات پا باید پای قناری را در آب نیم گرمی که قدری به آن خردل اضافه شده است مالش داد و یکی دو قطره روغن زیتون نیز به دهان پرنده چکاند. در تشنج عضلات معده تنها راه علاج همان چکاندن چند قطره روغن زیتون به دهان قناری است.

پاستورلوز( pasteurellosis)

عامل ایجاد کننده آن باکتری پاستولامالتوسیدا می باشد . عامل بیماریزا می تواند از طریق دستگاه تنفسی جراحات جلدی وارد بدن شود و موجب بیماری گردد . این بیماری از جمله بیماری هایی است که بین پرندگان مختلف مشترک بوده و اکثر پرندگان به آن مبتلا می گردند . معمولا انتقال بیماری از طریق پرنده های ناقل به ظاهر سالم ویا جوندگان خصوصا موش رخ می دهد علائم بیماری بسته به میزان مقاومت پرنده و قدرت بیماریزایی میکروب می تواند متفاوت باشد . در شکل فوق حاد بیماری ,  پرنده بطور ناگهانی تلف می شود و از زمان کسل شدن پرنده تا تلف شدن او بیش از چند ساعت نمی گذرد و در طی این زمان پرنده چشمهایش را بسته - پف کرده و هیچ عکس العملی نسبت به محیط اطراف خود ندارد . حتی بعضی اوقات مرگ هنگام پرواز یا در حال غذا خوردن و در حالیکه پرنده به ظاهر سالم می باشد اتفاق می افتد . در اشکال خفیف تر بیماری عوارض تنفسی مثل ناله کردن خفیف و یا ریزش اشک و ترشحات از چشم وبینی مشاهده می شود . گاهی اسهال نیز وجود دارد .

پرکندن :
علت: اصولا این کار در اثر وجود شپشه در بدن قناری بوجود می آید . اگر در بازرسی بدنی چنین چیزی در بدن پرنده یافت نشد مسلما قناری به خشکی پرها و عدم وجود چربی طبیعی لازم در آنها مبتلا شده است. کندن پر را نباید با آراستن پرها اشتباه کرد. آراستن و نظافت پرها در روز بیش از چند با اتفاق نمی افتد در حالی که کندن پر در تمام مدت روز ادامه دارد.
درمان: برای درمان آن باید روغن گندم را به روی بیسکویت تخم مرغی کوبیده ، ریخته و همه روزه آن را به قناری داد. همچنین به غذای او مغز گندم خشک را هم اضافه نمایید و یکی دو هفته این برنامه غذایی را ادامه دهید تا کندن پرها متوقف شود. پرنده را نیز نباید در محیط خشک نگهداشت.

قطع آواز:
گاهی قناری در کمال سلامت آواز خود را قطع می کند. اگر این اتفاق در ماه های تابستان رخ دهد به این علت است که قناری در حال تولک بوده و انرژی خود را صرف رفع این نقیصه می کند. در این مواقع چنانچه به قناری غذاهای مقوی داده شود خواند آواز در حالت تولک نیز ادامه خواهد داشت.
در حین دادن غذای مقوی باید سبزی و مخصوصا برگ قاصدک را فراموش نکرد. گاه گاهی هم قدری عسل به آب آشامیدنی قناری اضافه کرد. تخم بزرک هم روزی چند دانه به غذای روزانه او اضافه کرد. باید دقت کرد که آب آشامیدنی پرنده تمییز و تازه باشد.
اگر آواز قناری در غیر از موقع تولک قطع شود حتما به خاطر وجود عیبی می باشد . در چنین مواقعی باید مدفوع پرنده را بررسی کرد تا مطمئن شد که به بیماری خاصی مبتلا نباشد. از نزدیک به صدای تنفس او گوش داد تا اگر مبتلا به بیماری ریوی می باشد متوجه شویم. بدن او را نیز کاملا بررسی کنید. اگر در تمامی بررسیها هیچ نقص و ایرادی مشاهده نشد ادامه دستورات گفته شده حتما به ادامه آواز قناری کمک خواهد کرد.

بی اشتهایی:
بی اشتهایی مطلب مهمی نیست و اصولا به خاطر تغییر دانه و غذای روزانه قناری چنین اتفاقی رخ می دهد و پس از چند روزی نیز برطرف خواهد شد. در این مدت بهتر است برای چند روز به قناری دانه آواز داده شود.

پاهای فلس دار :
علت : این بیماری به دلیل عدم رعایت نظافت قفس قناری و غذای او می باشد . و در اثر آن انگلهای ذره بینی در مفصل انگشتان پرنده جمع شده و توده می گردند .
درمان : پاها و ساقهای فلس دار را به مدت ۵ دقیقه در آب نیم گرم نگاه دارید تا خوب خیس خورده سپس با ملایمت مالش داده و شست و شو دهید. پس از آن با پارچه مرطوب آن را خوب خشک نمایید و روی نقاط فلس دار وازلین یا روغن مخصوص این کار را بمالید. این کار باید تا رسیدن به نتیجه ادامه یابد.
اگر در حین شست و شوی پای قناری به وجود زخم یا نقطه قرمز شده برخوردید باید پس از شست و شو بر روی آن قدری روغن پبسیلین بمالید.

غده یا ورم جلدی :
ورم زیر جلدی در قناری به علت مسدود شدن یکی از روزنه های ترشحات طبیعی بدن اتفاق می افتد. این روزنه ها که کارشان بیرون دادن بعضی از ترشحات طبیعی و داخلی بدن پرنده است گاهی بسته شده و ترشحات راهی به بیرون نخواهند یافت در نتیجه در زیر پوست پرنده جمع شده و بتدریج تراکم این ماده زیاد شده و تشکیل توموری را در بدن قناری میدهد.
درمان: همین که تومور کاملا رشد کرده و بزرگ شد و پوست روی آن کشیده و نازک گردید موقع آن رسیده که آنرا از زیر پوست درآورند. پوست نازک شده را با یک تیغ تیز و استریل شده بشکافید و ماده پنیری شکل داخل آن را بیرون بیاورید . سپس به سر یک چوب خلال دندان پنبه استریلی بپیچید و زخم ایجاد شده را با آب استریل با دقت بشویید. بعد از آن پرنده را در قفس و مکانی راحت و بی سر و صدا قرار دهید و اطراف قفس را با پارچه ای بپوشانید تا از جست و خیز و فعالیتهای اضافی پرنده جلوگیری شود.

همه داروها مخصوصا آنتی بیوتیک های ایرانی برای پرندگان مفید نیستند و در برخی از موارد امکان مرگ با ضعف در پرنده را ایجاد مینمایند . 
البته داروهای مؤثر خارجی هست که بتواند در بهبود بیماریها وتقویت پرندگان مؤثر باشد که مجمعی از آنها را گرد آوری کرده و در اختیارتان قرار میدهم .

برخی از ویتامین ها :
multivitamin : برای  تامین ویتامین بدن پرنده (بهتر است از مولتیویتامین کودکان استفاده شود)                  
vitaforce : برای تقویت عمومی پرنده استفاده میشود .
vitamin a : برای تامین ویتامین آ برای سلامتی پرنده .
vitamin b3 : جهت تامین ویتامین ب3وشادابی پرنده .
vitamin d : تامین ویتامین دی
calcum : برای تامین کلسیم و جلابخشی پرها
برخی از داروها برای بیماریهای عفونی
Advocin : جهت درمان عفونتهای دستگاه تنفسی وگوارشی
Bactocid : درمان عفونت دستگاه تنفسی و گوارشی و درمان اسهال
Antiasma : جهت درمان عفونت دستگاه تنفسی و درمان آسم
Flaxid : برای درمان عفونت دستگاه گوارش
Fungcid : برای درمان عفونت های قارچی
داروهای مؤثر در ورم روده
Pronet : برای درمان مشکلات روده ای ( اسهال و ورم روده )
Protec : جهت درمان ورم روده
Anticeplus : برای درمان ورم روده خارج از زمان جفت گیری
Protozon : برای درمان آلودگیهای روده ای
ضد ویروس وحشرات مضر
Mazoten : درمان شپشک وانگلهای خارجی
Ocenet : پودر ضد شپش و کنه
معرفی داروهای مؤثر دیگر
Neovet : برای درمان دستگاه گوارشی  و پیشگیری از مرگ و میر جوجه ها
Oceferol : جهت آماده سازی پرنده ها برای جفت اندازی و تقویت نطفه قناری نر
Antolin : درمان شقاق پا
Hexen : برای ضد عفونی کردن زخمهای دهان وبا و ابتنی دادن پرنده در محلول
Pandoderm : درمان پا درد و تورم همراه با سرخی ساق پا
Ocecolplus : درمان ورم کبد همراه با پا درد
Moltoforce : جهت تولک بردن سریع پرنده 
Osteopa : جهت تقویت کیفیت پوسته تخم
Cria : پیشگیری از مرگ ومیر جوجه ها و تقویت رشد آنها
Ocecream : جهت سرعت بخشیدن به درمان شقاق پیشرفته
Powersorce : جهت نیروزائی در پرنده 
Egg stop  : جهت قطع نمودن تولید تخم در پرنده ماده 
Minoplus : سنگریزه و موادمعدنی جهت مصرف در طول سال
Bioserin : جهت درمان عمومی پرنده به شدت مریض

سالهاست که آبله پرندگان شناخته شده است. در ابتدا آنرا یک بیماری منحصر از سایر بیماریها می دانستند. ملاحظه شده در پرندگانی که به صورت گروهی در یک مکان نگهداری می شوند بیماری بروز می کند. آبله پرندگان شبیه آبله سایر پستانداران و انسان است . مانند آنها زخم هایی ایجاد می کند ولی به انسان و سایر پستانداران سرایت نمی کند. شدت بیماری بر حسب نوع میزبان متفاوت است. بعضی از آنها در نوع به خصوصی خطرناکتر هستند و در بعضی دیگر حتی قادر به ایجاد بیماری نیستند و یا اگر پرنده ای به آن مبتلا شود در آن امنیت ایجاد می کند. تحریک و تولید آنتی بادی بستگی به نوع ویروس دارد. پرندگانی که به بیماری مبتلا می شوند ، پس از بهبودی ، امنیت دائمی کسب می کنند. بعضی از انواع ، حتی به حالت خفیف بیماری مبتلا می شوند و امنیت بر ضد یک یا چند نوع آبله پیدا می کنند. مثلا نوع کبوتری ، هم کبوتر و هم قناری را از ابتلای به آبله حفظ می کند. ویروس قناری که بیماری شدید با تلفات زیاد در قناری تولید می کند ، در کبوتر و سایر پرندگان بیماری شدیدی ایجاد نمی کند و در مقابل امنیت بسیار خوبی در کبوتر و سایر طیور به وجود می آورد.
علائم کلینیکی بیماری:
آبله ابتدا پوست و اعضا زیر پوست سر و حفره های مربوطه را آلوده می کند. .ویروس در سلولهای پوست ، رشد نموده و تکثیر می شود. سپس آنها را تخریب کرده ، می ترکاند و در نتیجه ، ترشح لنف را تحریک می کند. زخم های پوست متورم می شوند و حالت طاول به خود می گیرند که به اندازه های مختلف و جدا از هم قرار می گیرند. طاولها پر از مایع و مملو از ویروس می باشند. پس از ترکیدن تاول ها پوست روی آنها زرد رنگ و نکروتیک می گردد. این زخم ها در اثر آلودگی ثانویه متورم و شکل زگیل به خود می گیرند و گاهی نیز زخم ها در اثر آلودگی باکتریها باعث نکروز می گردد.
ترشحات چشمها ، پلکها را بهم می چسباند و پرنده نابینا می شود. گاهی نیز هجوم خون شدید در چشم بوجود می آید. تورم پلک چشم یک حالت پف کرده به چشم میدهد و ترشحات صاف از چشم جاری میگردد.
پلک سوم به طرف وسط چشم کشیده می شود . به طوری که نصف آن بسته به نظر میرسد. پرهای اطراف سر غالبا آلوده و کثیف می شوند. اشتها کم و گاهی به کلی قطع میگردد. با این حال اشتها در بعضی از پرندگان طبیعی می ماند. ولی در عرض چند روز ممکن است تمامی جمعیت پرنده ها در یک مکان نگهداری آلوده شوند. چشم آنهایی که از همه زودتر مبتلا می شوند دارای ترشحات غلیظ و چرکی است. 
همچنین زخم هایی در نزدیک بینی و منقار و سایر نواحی نرم تولید می شود که در کبوتر و قناری مشابه آنها در روی پا و گاهی بال نیز ایجاد می شود. پس از اینکه پوست روی زخم ها افتاد ، جای آنها باقی می ماند. گاهی این زخمها در دهان ، حنجره و قسمت های مخاطی دیده می شود که سفید رنگ و متورم است. گاهی لایه هایی از سلولهای مرده به وجود آمده و حالت دیفتریک به خود میگیرد. سپس با انباشتگی و بهم پیوستگی سلولها مخاط ورق ورق می شود و کنده شده و می افتد و زیر آنها نسوج تازه و قرمز رنگ نمایان میگردد.
موقعی که زخم آبله در حنجره ایجاد می شود ، نفس کشیدن پرنده مشکل میگردد. اغلب نفس نفس می زند. این حالت همزمان با ورود ویروس در خون ایجاد می شود ولی اگر شدت ویروس و یا مقدار آن زیاد باشد پرنده تلف میگردد. اکثرا شدت ویروس زیاد نیست و در نتیجه مرگ کمتر اتفاق می افتد. در حالات شدید آبله در قناری ، ویروس در داخل سلول رشد کرده و تکثیر می شود. در نتیجه در نسوج داخل و همچنین در پوست و مخاطات ، ترشحاتی که گاهی صاف و زمانی خونی است بوجود می آید. در ضمن تورم ریه هم دیده می شود.
معالجه و پیشگیری:
به طور کلی داروی اختصاصی برای معالجه بیماریهای ویروسی وجود ندارد. پیشگیری به شکل واکسیناسیون ، بهترین روش کنترل بیماری است. برداشت زخم های پوستی و شتشو با جوش شیرین 5 درصد وبرداشت زخم های دیفتریک از مخاطات و مالیدن گلسیرین یده در محل زخم ، شتشوی چشم با یک تا 2 درصد نمک ، مالیدن آنتی بیوتیک های قوی به داخل چشم ، همچنین استفاده از پماد اکسی تتراسیکلین و یا کلراتتراسیکلین چشمی ، به بهبودی چشم کمک می کند که تا یک هفته ممکن است طول بکشد. اگر هجوم خون شدید باشد ، شتشو با چایی پر رنگ با دمای 40 درجه کمک خواهد کرد. بهترین روش پیشگیری ، مایه کوبی در کشاله بال با واکسن استیل است.
آبله غالبا در کشورهای مناطق گرمسیری و معتدل بروز کرده و در کشورهای سردسیر تنها در فصل تابستان شایع و عمدتا به وسیله حشرات منتقل میگردد. البته پرندگان وحشی نیز در گسترش بیماری نقش دارند. گرچه انتقال بیماری اغلب مستقیم صورت میگیرد ولی گاهی در اثر غذای آلوده نیز امکان سرایت بیماری وجود دارد.